Kako Crnogorci postaju manjina u sopstvenoj državi, dok vlast potvrđuje naklonost proruskoj politici

Piše: Nevena Kovačević

Proslava Božića u Crnoj Gori obilježena je silnim detonacijama i, reklo bi se, nikad snažnijom promocijom srpstva. Ipak, Crna Gora je nikad relaksiranija, reče premijer u tehničkom mandatu Dritan Abazović.

Vjerovatno mu je, po ko zna koji put, promaklo miješanje crkve u političke procese i činjenica da je Mitropolit crnogorsko-primorski Joanikije u božićnoj poslanici vjernicima poručio da izađu na
naredne izbore i da na njima glasaju slobodno, kako bi izglasali dugo očekivane promjene. Naravno, pojedini predstavnici većine su odmah počeli da pravdaju ovakav istup, tvrdeći kako Joanikije zapravo poziva na prekid daljeg podrivanja ustavno-pravnog poretka države.

Ustav kaže da je Crna Gora sekularna država, a u sekularnoj državi, miješanje poglavara bilo koje vjerske zajednice u politička pitanja je kršenje ustavnih principa. Promaklo je premijeru i da su lideri Demokratskog fronta Milan Knežević i Andrija Mandić, kao i njihov kolega Marko Kovačević, predsjednik opštine Nikšić, čestitali Božić isključivo sveštenstvu i vjernicima Srpske pravoslavne crkve.

Građani crnogorske nacionalnosti, bili vjernici ili ateisti, prema ovoj logici smatraju se nepravoslavnim dijelom stanovništva i bezbožnicima.

Nije čudno da su premijeru promakli istupi liberalnog DF-a, ali zabrinjava činjenica da su promakli i dijelu suverenističkih partija koje su na sjednici S.O. Nikšić podržale izglasavanje odluke o slavi grada, smatrajući da je riječ o dobronamjernoj inicijativi. Da je, slučajno, neko iz suverenističkog bloka čestitao Božić samo vjernicima i sveštenstvu crnogorske pravoslavne crkve, premijer bi nas odmah obavijestio da na djelu imamo širenje netolerancije i nacionalizma.

Ispred hramova i crkava širom Crne Gore odjekivali su zvuci pjesme "Veseli se srpski rode" uz nezaobilazno viorenje trobojki. Takođe, više osoba je privedeno zbog upotrebe oružja. Pucalo se na sve strane, a slavilo se i uz prisustvo trubača i pjevanje pjesama posvećenih "čiča Draži".

Da se, recimo, ovako glasno slavilo uz zastave i himnu Crne Gore, premijer ne bi propustio da nam saopšti da se radi o neodgovornoj grupici ekstremista koji žele izazivanje haosa i destabilizaciju države. Ali, kao što vidimo, kad je riječ o srpskim kleronacionalistima - sve je dozvoljeno.

Oni koriste svoja legitimna prava, dok građane crnogorske nacionalnosti može da ponižava ko god i kako hoće, dok im se ustavom zagarantovana prava u sopstvenoj zemlji uskraćuju. Činjenica je da su loši potezi Demokratske partije socijalista doprinijeli širenju podjela i dali zamah prodoru velikosrpskog nacionalizma, naročito u vrijeme takozvanih Litija. Zbog toga nam danas govore o nekakvom antisrpstvu i uče nas nekoj drugačijoj istoriji od one koju smo učili u školama.

Međutim, jedno su tenzije i nacionalistička prepucavanja u političkom diskursu, a nešto sasvim drugo i mnogo opasnije su tenzije među građanima i nipodaštavanje crnogorskog naroda od strane velikog broja takozvanih preletača, koji su tokom i nakon litija odjednom promijenili nacionalnu pripadnost i naglo postali zakleti vjernici. Odgovornost snosi i prethodna i ova vlast, a ni jedni ni drugi nam to nikada neće priznati, jer su pozicije i opstanak u političkoj areni uvijek važniji od odgovornosti prema građanima, bez čijeg glasa ne bi ni bili na tim istim pozicijama.

Tokom vladavine Demokratske partije socijalista produbljivana je polarizacija, jačale su vjerske i nacionalne podjele, ali ugroženi Srbi kao kategorija, činjenično, nijesu postojali. Kategorija ugroženih Srba izmišljena je za vrijeme litija, po uzoru na narativ koji je kreirao predsjednik Srbije Aleksandar Vučić, kako bi predstavio Srbe kao većinski narod na Balkanu, koji je, kao takav, žrtva progona manje brojnih naroda, ili pripadnika takozvanih izmišljenih nacija.

Potreba da se na ovakav način preuveličava priča o ugroženosti Srba i izražava dominacija srpske nacije odraz je isključivo besprekorno osmišljenog plana političkih struktura bliskih Vladimiru Putinu i Aleksandru Vučiću, koji su upravo zahvaljujući lošoj politici i nesposobnosti suverenističkog bloka da izgradi zemlju koja će suštinski, a ne samo formalno počivati na vjerskom i multietničkom skladu dobili priliku da ideju srpskog sveta sprovode u praksi, dosljedno i sve agresivnije.

Ipak, ma koliko se srpsko-ruski šovinisti trudili da nas ubijede u stvarno postojanje vještački kreiranog crnogorskog nacionalizma, on, čak ni kroz narativ, ne može obilovati agresivnošću koja odlikuje ovaj stvarno postojeći srpsko-ruski, koji je naša realnost. Osim izliva nacionalizma, svjedočili smo i izlivima solidarnosti sa srpskim narodom na Kosovu i Metohiji.

Naime, svi predstavnici parlamentarne većine požurili su sa osudama dešavanja na Kosovu, bez čekanja na zvanično saopštenje o detaljima događaja. Odjednom su direktni i indirektni podržavaoci ruske agresije i rata u Ukrajini postali balkanski mirotvorci. Jer - najbolji način da se skrene pažnja sa nacionalnih tenzija u sopstvenom dvorištu i nikad dublje društvene, političke i ekonomske krize u zemlji i korupcionaških afera koje potresaju državu je da se fokus pomjeri na dešavanja u regionu.

Dakle, koristimo se taktikom Aleksandra Vučića - dokazati građanima da je svima gore nego nama, jer kod nas, makar, nema otvorenih sukoba.

Postavlja se pitanje - ako crnogorski politički akteri imaju toliko senzibilnosti i razumijevanja za dešavanja u regionu, pozivajući na spuštanje tenzija na Kosovu, zašto isto to nijesu učinili i u slučaju proslave neustavnog dana Republike Srpske. Odgovor je jasan - zato što i oni, kao i Milorad Dodik imaju iste vođe, što znači da su faktički saborci, pa se i saopštenja pišu po diktatu.

Umjesto da osude organizovanje ovog antiustavnog događaja, ministri u Vladi Dritana Abazovića, Aleksandar Damjanović i Marko Kovač, prisustvovali su svečanoj akademiji povodom obilježavanja neustavnog dana RS. još jednim u nizu međunarodnih skandala, Abazovićeva Vlada potvrdila je naklonost proruskoj politici i odsustvo deklarativnog proevropskog karaktera, dajući i formalno podršku secesionističkim idejama Milorada Dodika.

Kao i za dešavanja u Crnoj Gori, dvostruki aršini važe i za dešavanja u regionu. Bošnjački i crnogorski nacionalizam, dva su narativa stvorena u istoj kuhinji i od njih se neće tako lako odustati.

Pitanje je - imajući u vidu trenutno stanje, možemo li se odbraniti i zaista izbjeći prelivanje sukoba sa Kosova na BiH, a zatim i na Crnu Goru, za šta je, očito, jedini put veće posredovanje međunarodne zajednice i snažnija uloga Evropske unije u regionu, koja bi podrazumijevala sankcije i osude usmjerene ka pojedinačnim akterima i subjektima koji širenjem nacionalističkih politika i ideologija prouzrokuju nestabilnost na čitavom zapadnom Balkanu. Zemlja u kojoj se religioznost mjeri jačinom detonacija i veličinom trobojke sa kojom se odlazi na vjerske obrede, u kojoj mržnja prema sopstvenom narodu i državi porijekla nadvladava razum i u kojoj se vlast prema Crnogorcima odnosi kao da ne postoje, zasigurno nije ni slobodna, niti relaksirana.

Zemlja u kojoj samo jedan narod može slobodno proslavljati vjerski praznik uz psovke i uvrede na račun drugih naroda, nije zemlja koja baštini multivjerske i multietničke vrijednosti, jednako kao što se zemlja u kojoj vjera nije intimna stvar, već se nasilno nameće i postaje dio svih sfera društveno-političkog života ne može smatrati sekularnom, a još manje građanskom državom. Religija poziva na racionalnost, a scene koje smo gledali prethodnih dana, zaista ne priliče istinskim vjernicima.

Jasno je otkud takvo naglo povećanje broja kvazi vjernika, ali ostaje pitanje gdje nas sve ovo suštinski vodi, ako znamo da su prijevremeni parlamentarni izbori u Crnoj Gori najrealnije rješenje političke krize, kao i da će rusko-srpska strana, osim Demokratskog fronta ovog puta vrlo izvjesno, imati više kandidata u čijim će kampanjama posredovati, finansijski, ideološki ili putem medija, a najveći saveznik u ostvarivanju Putinovih i Vučićevih zlokobnih nakana ostaje paravjerska organizacija Srpska pravoslavna crkva.

Jer - možda su neke krtice unutar parlamentarne većine osujetile planove Moskve i Beograda o formiranju neustavne Vlade Miodraga Lekića, ali se broj aktera koji su, bespogovorno slijedeći ideološko-političke smjernice uticali na stvaranje institucionalne krize povećao, a nagrada, u vidu snažne podrške od strane rusko-srpske propagandne mašinerije, sasvim izvjesno, neće izostati.