Iz prvostepene presude: Riješite se leševa spaljivanjem, mljevenjem ili na neki drugi način!

(Patria) - Prema razmjerama zločina u Prijedoru je izvršen genocid nad Bošnjacima i Hrvatima. Evo samo nekih dijelova iz prvostepene presude Ratku Mladiću koji govore o nezamislivim strahotama Prijedorčana.

Nova srpska vlast smijenila je sve Muslimane i Hrvate sa čelnih pozicija u opštini, a personalne promjene su izvršene i u policiji, školama i javnim preduzećima. U pojedinim slučajevima, nova vlast je tražila od građana nesrpske nacionalnosti da potpišu izjavu lojalnosti srpskim vlastima kako bi sačuvali svoj posao. Usledilo je hapšenje i privođenje uglednih Muslimana i Hrvata Prijedora u zgradu MUP-a i kasarnu u Prijedoru, odakle su potom prebacivani u logore smrti i mučenja Keraterm i Omarska

Vojska je izdala naredbu da svi stanovnici napuste područje Kozarca. Formiran je konvoj iz kojeg su na raskršću puta Banja Luka – Prijedor izdvojeni muškarci, koji su zatim sprovedeni u logore Omarska i Keraterm. Žene, deca i starije osobe iz konvoja odvedeni su u logor Trnopolje.

Na teritoriji opštine Prijedor postojalo je više desetina različitih zatočeničkih i sabirnih centara, od kojih su većinu činili tranzitni centri, dok su Omarska, Keraterm i Trnopolje bili zatočenički objekti u kojima su zarobljeni najduže zadržavani. U ta tri objekta zatočenici su bili izloženi psihičkom i fizičkom maltretiranju, seksualnom zlostavljanju i mučenju. Bili su izgladnjivani, uskraćena im je voda, higijena i medicinska pomoć. Veliki broj ljudi je ubijen u ta tri logora.

“Na sastanku starješina 1. KK sa Mladićem, održanom krajem maja 1993. godine, načelnik odjeljenja sigurnosti 1. KK pukovnik Stevan Bogojević izvjestio je o grobnici u rudniku Tomašica. Bogojević je prenio sadržaj razgovora sa načelnikom SJB Prijedor Simom Drljačom, komandantom 43. mtbr pukovnikom Vladimirom Arsićem, ministrom odbrane generalom Bogdanom Subotićem i načelnikom policije u CSB Banja Luka Miletom Matijevićem, o rudniku gdje su oni ranije „zatrpali oko 5.000 muslimanskih leševa“. Kako je Bogojević prenio, prijedorske vojne i policijske vlasti ne znaju šta da rade sa leševima i žele da ih se riješe „spaljivanjem, mljevenjem ili na neki drugi način“, zbog čega su se obratili nadređenoj vojnoj komandi. Ratko Mladić je na sastanku rekao da je njegov stav da se leševa riješe oni koji su ih pobili, ali i da treba pokrenuti istragu u vezi s tim slučajem i dobro čuvati „podatke da ne dođu u ruke nepozvanih lica“

Istočno rudište Tomašica, koje je deo kompleksa RŽR Ljubija, od aprila ili maja 1992. godine bilo je pod kontrolom Kriznog štaba Prijedor i 43. mtbr. Pristup Tomašici je kontrolisao rezervni sastav vojske sve do kraja rata. Jedinice vojske su tokom jula 1992. godine u više navrata od preduzeća Rudnik a Ljubija uzimale gorivo i koristile njihova vozila, kao i građevinske mašine poput grejdera, rovokopača i buldožera.

U masovnoj grobnici Tomašica pronađeni su posmrtni ostaci žrtava iz Kozarca, Jaskića, sela s područja Brda, Ljubije, kao i posmrtni ostaci žrtava iz logora Keraterm, Omarska i Trnopolje. Najveći broj žrtava čiji su posmrtni ostaci pronađeni u Tomašici stradao je u julu 1992. godine.

Jedinice koje su učestvovale u zločinima na teritoriji opštine Prijedor i njihovi komandanti tokom rata su više puta pohvaljeni, odlikovani i unaprijeđeni, iako je komanda 1. KK imala saznanja o zločinima počinjenim u zoni odgovornosti tih brigada. Komandant 1. KK Momir Talić je već krajem maja 1992. godine prvi put pismeno pohvalio sve borce i starješine jedinica pod komandom Prijedorske regije za „pokazanu odlučnost, hrabrost i umješnost u borbama sa paravojnim formacijama u Hambarinama, Kozarcu i Prijedoru“.

Istog dana su starješine 1. KK izvjestile Ratka Mladića o postojanju masovne grobnice Tomašica sa čijim prikrivanjem je bio upoznat Vladimir Arsić, što se moglo vidjeti u dnevniku koji je vodio Ratko Mladić od 2. aprila do 24. oktobra 1993. godine.  

Kroz Keraterm je prošlo oko 4.000 zatočenika, Bošnjaka muslimana i Hrvata. Skoro svi zatočenici su bili civili, a među njima bilo je i žena. Ljudi su svakodnevno dovođeni u logor i odvođeni iz njega. Usled nedostatka mesta zbog velikog broja zarobljenih, zatočenici su iz tog logora prebacivani u Omarsku i Trnopolje. U logoru Keraterm ubijeno je više od 300 zatočenika.

Komanda 1. KK je 25. jula 1992. godine izvjestila GŠ VRS o „pokušaju masovnog bjekstva“ zatočenika iz Keraterma u toku noći 24/25. jul 1992. godine. Kako se navodi u izvještaju, pokušaj bjekstva je spriječen i ubijeno je oko 50 zatočenika. Dan kasnije, 1. KK je izvjestio da je „u toku prethodne noći u logoru Keraterm Prijedor ponovo bilo pokušaja bjekstva, ali je pravovremeno spriječeno“. Ova dva dokumenta ukazuju na to da je komanda 1. KK bila upoznata sa masakrom koji su stražari počinili u logoru Keraterm, “iako su o ubistvu više od 200 logoraša od strane stražara u logoru izvijestili kao o pokušaju bjekstva zatočenika i uz to drastično umanjili broj ubijenih.” Bilo je to surovo rešetanje ove tvornice od običnog lima i masovni pokolj jadnih ljudi.

Komanda 1. KK izvjestila je Glavni štab VRS 7. avgusta 1992. godine da je iz logora Omarska u logor Manjača prebačeno oko 1.460 zatočenika, kao i da je „prilikom dovoženja do logora bilo i umrlih“.

Ovaj logor je funkcionisao od 25. maja 1992. godine do kraja septembra 1992. godine; međutim, jedan broj zatočenika ostao je u logoru duže. Do 30. septembra 1992. godine, kroz logor Trnopolje prošlo je oko 23.000 civila, a u tom trenutku je u logoru ostalo još oko 3.000 logoraša. Iako su zatočenici dovedeni iz Omarske i Keraterma uslove u Trnopolju opisivali kao podnošljivije i manje surove, i u tom logoru su izvršena brojna ubistva, a maltretiranje, premlaćivanje i mučenje zatočenika bilo je svakodnevno. Zabilježen je i veliki broj silovanja u logoru Trnopolje.

On što je preživio Prijedor sa preko 30 hiljada zatočenih, mučenih i ubijanih civila, je od najuglednijih međunaordnih pravnika označeno kao genocid, piše Bosnaglobal.