Kuda ide Posebni odjel za ratne zločine Tužilaštva BiH: Kad pravda zakasni!

Piše: Avdo Huseinović

Premijera je filma „Bošnjaci, genocid u kontinuitetu“ u Njujorku. Trećeg dana marta ove godine, tim povodom dođoh u ovu svjetsku metropolu. Bio je to moj drugi dolazak u ovaj grad-gorostas. 

Dok se spuštao mrak i počinjala borba svjetlosti i tame, prirode i čovjeka, dok su se palila svjetla na njujorškim mostovima, braća u tuđini Esad Krcić, Mirsad Šiljković, Smajo Srdanović, Ago Redžić, Mersim Ziljkić, Muharem Purišić, Ago Koljenović, Zijo Suljić, Šefkija Radončić i Nevzad Kurtagić, okupljeni oko BANE (Bošnjačko-američke nacionalne asocijacije), odmah pri susretu mi predložili da napravim popis želja svega onoga, što bih u naredne dvije hefte planiranog boravka imao želju obići, vidjeti, zabilježiti...

Naravno, podrazumijevalo se da ćemo obići Menhetn, penjati se na vrhove najvećih zgrada, svratiti na Bronks, Bruklin, Astoriju, Nju Đerzi, Ist River... 

Bilo im čudno, što sam rekao da mi je najveća želja obići bošnjačko mezarje u Njujorku. U većini država, kojim sam do sada protabanao po dunjaluku, s posebnim emocijama sam obilazio, fotografisao, ponešto i zapisivao u mezarjima, gdje Bošnjaci ostadoše da zauvijek leže daleko od domovine. 

Tri dana poslije premijere filma u Bošnjačkom islamskom kulturnom centru na Richmond Hillu, negdje oko 10 sati ujutro me zove Mirsad Šiljković i predlaže: “Brate, rekao si da bi volio obići naše mezarje, mogli bi to danas s hairom obaviti. Uzećemo Muharema Purišića i idemo.“

Nakon pređenih 90 milja, dođosmo u Oakland Valley, na „Balkansko-muslimansko greblje“. Niz malu nizbrdicu, nekoliko stotina metara iznad rijeke Neversink, usnulim snom spava mezarje, koje su 1995.godine osnovali bratstvo Metjahić i Kadrija Kolenović. Slika ista-svuda po svijetu rastu naša mezarja. Dok sam pažljivo pogledom skenirao imena i prezimena bošnjačkih rahmetlija, Mirsad zastade pored mezara meni nepoznatog čovjeka i reče: “E, vidiš ovo je mezar rahmetli Zumbera Cecunjanina. 

Sjećaš li se kad je bio masakr u redu za hljeb u Sarajevu, onaj teško ranjeni čovjek što ispruženom rukom traži da mu se ukaže pomoć, to je bio Zumber. 

Ostao je tada težak invalid, noga mu je amputirana, nakon toga je došao u Njujork i ovdje je preselio na onaj svijet prije četiri godine.“

Ošamari me ovaj podatak, i u trenu pred očima poče projekcija snimka masakra 27.maja 1992.godine u bivšoj ulici Vase Miskina.

I, evo večeras, u mrkloj noći apsolutne samoće i tišine, noć uoči 25-te godišnjice od prvog velikog masakra nad građanima Sarajeva, pred očima mi te krvave scene. 

Iako je samo šest kilometara udaljena lokacija masakra, od mjesta gdje sam se nalazio tada i istog tog mjesta gdje ovo pišem sada, Svemogući je odredio da 25. godina kasnije, pređem oko 8.000 kilometara kako bih saznao identitet čovjeka, čija je ispružena ruka nekako ostala simbol prvog masakra Mladićevih snaga nad Sarajlijama. 
Pjesnik Amir Brka iz Tešnja zapisa: “Danas rat ubija one koji misle da su ga preživjeli“.

I Zumber Cecunjanin je mislio da je preživio rat.

Kad ga je minobacačka granata 82 milimetra osakatila, imao je 40 godina, a 21 godinu kasnije, preteške sarajevske rane su mu dohakale i bile sevep završetka ovodunjalučkog puta. Zumberovo srce se predalo 12.januara 2013.godine, u Njujorku - utjehi i vječnoj nadi za sve emigrante. Godinu dana poslije, umrla je i Zumberova supruga Bahtija u 57-oj godini.

Granata koja je život uništila njenom suprugu i njen je skratila. I danas dok žrtve vape za pravdom, krvava propaganda iz Beograda njeguje laži i podvale, tako što svaki svoj zločin pripisuje žrtvi kao izvršiocu. Pored svakodnevnog nemilosrdnog artiljerijskog granatiranja, agresor je svakodnevno granatirao, kako Sarajevo, tako i cijeli svijet gebelsovskom propagandom, po kojoj je žrtve opsade predstavio kao mazohiste koji sami sebi čine zločine, a zločinci sa stotinama artiljerijskih cijevi okolo grada, sve to mirno posmatraju i čude se građanima Sarajeva na tim samoubilačkim akcijama. 

Jeste li ikada pomislili da falsifikovanje historijskih događaja počinje u istom trenu kad i ti događaji? 
U slučaju agresije na Republiku Bosnu i Hercegovinu, sve je bilo dobro osmišljeno i razrađeno godinama prije nego su u Beogradu pritisnuli taster za početak krvoprolića.

Srbijanska ratna i mirnodopska propaganda, masakr u ulici Vase Miskina pripisala je Bošnjacima, i to na taj način da su sami sebi podmetnuli eksplozivne naprave koje su ubile i ranile Sarajlije. Ta propagandna matrica, kasnije će biti upotrebljena i nakon masovnih ubistava civila na Markalama prvi i drugi put, kao i prilikom masakra na Tuzlanskoj kapiji 25.maja 1995.godine. 

Po njoj, masakri u Vase Miskina i Markalama su namješteni, Tuzlanska kapija isto, rat u Bosni počeo je zbog ubistva svata Nikole Gardovića, srpski vojnici nisu nikog ubijali i samo su se braneći, počinili genocid. U svojoj posljednjoj, za života objavljenoj knjizi, pod nazivom „Bosanski rat“, akademik Dobrica Ćosić je kao testament Srbima ostavio poruku: “Borba za istinu u prošlosti, borba za istinu u bosanskom ratu, otpor markalizaciji i srebrenizaciji bosanskog rata i saznanja istine o njemu koju su sakrile velike sile i ti islamski faktori su ključni naš zadatak. Mislim da je Republika Srpska poslednja odbrana srpske istine, srpske demokratije i srpskog prava na opstanak.“ 

Što je implicite nepriznavanje masovnih zločina i genocida, i poruka da se lažima „kako su Bošnjaci sami sebe ubijali, a za to osuđivani Srbi“, pokuša u budućnosti kreirati jedan novi mit o globalnoj uroti protiv Srba, na kraju 20-tog stoljeća. 

Četvrt stoljeća je od dana, kada su u srijedu 27.maja u devet sati i 20 minuta, sa položaja iz pravca Borija ispaljene tri minobacačke granate i eksplodirale među civilima, koji su u redu čekali hljeb u ulici Vase Miskina (današnja Ferhadija), glavnoj sarajevskoj ulici. 

Tada je ubijeno 26 Sarajlija, a od toga dvoje djece: sedmogodišnji Nedžad Abdiji i trinaestogodišnja Emina Karamustafić. Ranjeno je 108 građana Sarajeva.

Prizori ubijenih, ranjenih i obogaljenih Sarajlija su zahvaljujući televizijskim kamerama obišli svijet i značajno pridonijeli tome da svjetska javnost sazna istinu o agresiji na mladu bosanskohercegovačku državu.

Od granata ispaljenih sa položaja Sarajevsko-romanijskog korpusa Vojske Republike Srpske, toga dana ubijeni su: Nedžad Abdija, Ismet Ašćerić, Ruždija Bektešević, Snježana Biloš, Predrag Bogdanović, Vladimir Bogunović, Vasva Čengić, Gordana Ćeklić, Mirsad Fazlagić, Emina Karamustafić, Mediha Omerović, Bahrija Pilav, Mila Ruždić, Mile Ružić, Abdulah Sarajlić, Sulejman Sarajlić, Hatidža Salić, Galib Sinotić, Sreten Stamenović, Srećko Šiklić, Božica Trajeri-Pataki, Vlatko Tanacković, Srećko Tanasković, Tamara Vejzagić-Kostić, Jusuf Vladović i Izudin Zukić. 

Lahko je kraćom analizom zaključiti da je riječ o multietničkom sastavu žrtava. Skoro pola ubijenih žrtava bili su nebošnjaci. Ista je stvar i sa ranjenim. Taj krvavi trend ubijanja građana svih nacionalnosti, nastaviće se sve do kraja opsade bh. prijestolnice. Na snimku sam među ranjenima prepoznao i Milana Banjca, svog neomiljenog profesora matematike iz prvog razreda Srednje građevinsko-geodetske škole u Sarajevu.

Žrtva je bio još jedan profesor iz iste škole, pokojni Vlatko Tanacković. Ubili su tog dana i Tamaru Vejzagić-Kostić, za koju mi nedavno harmonikaš Nijaz Hatić kaza „da Sarajevom dugo neće izroditi darovitiju pjevačicu.“
Ubili su i Vladimira, Medihu, Snježanu, Abdulaha, Predraga...Teško su osakatili i svog kolegu, pukovnika Boška Milutinovića, bivšeg načelnika Vazduhoplovno-tehničke podoficirske škole u Rajlovcu.

S obzirom na strategiju namjernog ubijanja artiljerijskim, snajperskim i pješadijskim djelovanjem po građanima Sarajeva i na broj nevino ubijenih građana svih nacionalnosti, tokom cijelog perioda opsade grada, ispred naziva Sarajevsko-romanijski korpus Vojske Republike Srpske (VRS), obavezno bi trebalo stavljati prefiks „zločinački“. 

S druge strane, kad se uzme u obzir da je Sarajevo u opsadi, danas grad najvećih nekažnjenih zločina na području Bosne i Hercegovine, onda se uz naziv ove zločinačke formacije može dopisati i da je to korpus nekažnjenih ubica. Od svog osnivanja, tačnije od transformacije bivšeg 4. korpusa Vojske Jugoslavije u Sarajevsko-romanijski korpus Vojske Republike Srpske u prvoj polovini maja 1992. godine, pa sve do okončanja agresije na Republiku Bosnu i Hercegovinu, krajem 1995. godine, srpski vojnici sijali su smrt po ulicama i naseljima glavnog bh. grada.

Za zločine nad građanima opsjednutog Sarajeva, do sada su osuđeni jedino generali Stanislav Galić i Dragomir Milošević. 

General Galić je zločinačkim korpusom komandovao od 22. septembra 1992. do 10. avgusta 1994. godine. Žalbeno vijeće Međunarodnog kaznenog suda za bivšu Jugoslaviju (ICTY) osudilo ga je 30. novembra 2006.godine na doživotni zatvor, zbog "terora nad civilnim stanovništvom", a 15.januara 2009. godine prebačen je u Njemačku na izdržavanje kazne. Bilo je to prvi put da je Međunarodni sud za ratne zločine u Haagu, konačnom presudom izrekao najtežu kaznu predviđenu statutom. 

Generala Dragomira Miloševića, bivšeg načelnika, a od avgusta 1994. godine i komandanta Sarajevsko-romanijskog korpusa Vojske Republike Srpske, rođenog u srbijanskom mjestu Murgaš kod Uba, Međunarodni tribunal za ratne zločine u Hagu drugostepenom presudom od 12.novembra 2009.godine, osudio je na 29 godina zatvora. 

Zločinac Milošević kaznu izdržava u Estoniji. 
Prvostepena kazna sa 33. na 29. godina zatvora, Miloševiću je smanjena jer se u vrijeme izvršenja masakra Markale 2, nalazio na bolničkom liječenju na Vojno medicinskoj akademiji (VMA) u Beogradu. Haški tribunal je utvrdio da je generala Miloševića u to doba mijenjao Čedomir Sladoje, načelnik štaba Sarajevsko-romanijskog korpusa Vojske Republike Srpske, koji iz neobjašnjivih razloga još nije optužen za drugi masakr na Markalama počinjen 28.avgusta 1995.godine. 

Ubistva Sarajlija su vršena i prije nego što su zločinci Galić i Milošević komandovali Sarajevsko-romanijskim korpusom Vojske Republike Srpske. Tužilaštvo Tribunala u Haagu, načinilo je veliki propust, zbog toga što nije podiglo optužnicu protiv generala Vojislava Đurđevca, koji je komandovao zločinima na početku opsade Sarajeva, a posebno što to nije uradilo protiv generala Tomislava Šipčića, prvog komandanta Sarajevsko-romanijskog korpusa Vojske Republike Srpske, koji je ubijanjem Sarajeva komandovao od 22.maja do 22.septembra 1992.godine. 

Đurđevac je umro 2004.godine u Beogradu, a general Šipčić, danas kao penzioner slobodno živi u Ljubljani, iako se veliki broj ubistava sarajevskih civila upravo desio u vrijeme dok je on sa brda iznad Sarajeva komandovao korpusom ubica. Oficiri koji su komandovali brigadama i bataljonima, artiljerijskim baterijama i artiljerijskim divizionima, te pripadnici snajperskih vodova, također, ne bi smjeli izbjeći sudsku odgovornost za ratne zločine, koje su počinili gađajući civilne ciljeve i nedužno sarajevsko stanovništvo. Prije svega se to odnosi na Radoslava Cvetkovića, Tadiju Manojlovića i Zdravka Gračanina, komandante artiljerije u Sarajevsko-romanijskom korpusu VRS, na Miroslava Krajišnika, komandanta Koševske brigade VRS, Peru Despotovića i Vladimira Radojčića, komandante Ilidžanske brigade, Veljka Stojanovića, komandanta 1.sarajevske-mehanizovane brigade, te na Dragana Josipovića, komandanta Operativno taktičke grupe Vogošća, Miladina Trifunovića, Miloša Delića i Roberta Jovanovskog, komandante Vogošćanske brigade, Radivoja Grkovića, komandanta zloglasnog Nedžarićkog bataljona, Mihajla Vujašina i Miroslava Bandžura, komandante Rajlovačke brigade...

Haški tribunal je prepoznao odgovornost Sarajevsko-romanijskog korpusa Vojske Republike Srpske u provođenju terora nad stanovništvom Sarajeva u opsadi. Međutim, nakon što je okončan proces protiv generala Galića i Miloševića, mnogobrojne predmete vezane za zločine nad građanima Sarajeva, Haški tribunal je prebacio na Tužilaštvo Bosne i Hercegvoine. Nažalost, pred Posebnim odjelom za ratne zločine Tužilaštva Bosne i Hercegovine, još nije podignuta nijedna optužnica za teror nad opsjednutim Sarajevom. Postavlja se pitanje, da li uopšte postoji kazna koju Haški tribunal ili domaći sudovi mogu odrediti, a da je ona relevantna sa stanovništva žrtava. Za hiljade ubijenih nevinih Sarajlija, teško je odrediti pravednu kaznu. Pravo je odredilo kaznu na način kako se procijeni odgovornost, a o pravdi sa stanovništva žrtava Sarajeva u opsadi, moguće će biti govoriti tek onda kad pravo odredi adekvatnu kaznu za svaku kariku u lancu komandovanja i izvršenja zločina jer je nesrazmjeran broj optuženih spram broja žrtava i obima zločina. 

Generala Šipčića je Haški tribunal zaobišao, iako se veliki broj ubistava sarajevskih civila i djece, upravo desio u vrijeme dok je on komandovao Sarajevsko-romanijskim korpusom Vojske Republike Srpske. Masakr u bivšoj ulici Vase Miskina, generalu Šipčiću je bio prvi veliki zločin u Bosni. Prošle su godine, punih 25. 

Posebni odjel za ratne zločine Tužilaštva Bosne i Hercegovine još na dnevnom redu nema zločine nad civilima Sarajeva u opsadi. U slučaju Zumbera Cecunjanina pravda je zakasnila, nije doživio da svjedoči u procesu protiv generala Šipčića i ostalih. 

I neka zato bude bar ispričana ova priča o njemu, kao potvrda prastare izreke rimskog filozofa Seneke, koji reče „da se mali zločini kažnjavaju, a veliki prenose u trijumfe“.