Ubistvo Pascala Sleimana moglo bi zapaliti Liban

Piše: Armin Sijamić

Prema saopštenju libanske armije, u nedjelju je ubijen kršćanski zvaničnik Pascal Sleiman, a onda su na ulice izašle pristalice njegove stranke. U još do kraja nerazjašnjenom slučaju stvari se odvijaju velikom brzinom i neki upozoravaju da Libanu prijeti još jedan građanski rat.

Rat u Siriji raselio je milione ljudi, a mnogi od njih su završili u susjednom Libanu. Liban je primio i one koji su bježali od sirijske vojske, kao i one, uglavnom šiite, koji su bježali od pobunjenika i terorističkih grupa koje su tamo djelovale. Neki od njih su se počeli baviti kriminalom i krijumčarenjem preko granice, što je unosan posao budući da je Sirija pod sankcijama Zapada, a Liban više godina na pragu potpunog ekonomskog kraha.

Ubistvo Pascala Sleimana, koordinatora kršćanskih Libanskih snaga (LF) u Jbeilu (Byblosu), regionu koji se nalazi sjeverno od Bejruta, još jednom je bacilo svijetlo na Sirijce u Libanu.


Pascal Sleiman

Prema saopštenju libanske armije, grupa Sirijaca je ukrala automobil koji je pripadao Sleimanu i tom prilikom ga usmrtila, odnosno umro je na putu ka Siriji. Vojska je saopštila da je vojna obavještajna služba uhapsila „gotovo sve“ osumnjičene, njih sedam, u ponedjeljak navečer. Tijelo je pronađeno u Siriji, a Bejrut tražio pomoć Damaska, koji je brzo isporučio trojicu osumnjičenih.

Pojavile su se i druge informacije. Tvrdilo se da je Sleiman kidnapovan i da je u Siriji živ, što se vrlo brzo ispostavilo kao dezinformacija.

Političko ubistvo?

LF, kojem je Sleiman pripadao, odmah je saopštio da se radi o „političkom ubistvu“ dok se ne dokaže suprotno i pozvao pristalice da na sahranu dođu u što većem broju, iako je lider stranke Samir Geagea pozvao na uzdržanost. Dio kršćana je izašao na ulice i u nedjelju i ponedjeljak blokirao ceste u okrugu Byblos, odnosno autoput ka Bejrutu. Na društvenim mrežama su se pojavili snimci na kojima kršćani na ulicama prebijaju sirijske izbjeglice.

LF je rekao da njegova krv nije pala uzalud, dodajući: „Krv naših mučenika je održala Liban arenom slobode i dostojanstva.“ Na kraju, saopštava LF: „Nećemo im dozvoliti da gurnu Libance u očaj i da se okrenu imigraciji.“

Stranke Kataeb, Maronitska liga, Progresivna socijalistička partija i Slobodni patriotski pokret izrazili su solidarnost sa LF-om, demonstrantima i Sleimanovom porodicom, a privremeni premijer Najib Mikati, sunit, pozvao je agencije da istraže okolnosti otmice i ubistva, a građane na suzdržanost te da ne nasjedaju na glasine.



Na društvenim mrežama i dijelu medija razmjenjuju se optužbe ko je kriv za ubistvo. Dok jedni tvrde da se radi o klasičnom napadu bandi, drugi u njemu vide političku pozadinu. Neki tvrde da su počinitelji ubistva bivši pripadnici sirijskih pobunjeničkih grupa, drugi da iza likvidacije stoji Hezbollah, ili da je barem dijelom odgovoran jer su bande prenijele tijelo kroz dolinu Beqaa i dalje preko granice uz koju je taj šiitska libanska grupa veoma prisutna. Treći vide upliv stranih faktora, odnosno obavještajnih službi iz Izraela i drugih država.

Stvari postaju opasnije činjenicom da je LF veliki kritičar Hezbollaha s kojim su se obračunavali i oružjem, pa mnogi strahuju da bi novi konflikt mogao nastaviti po linijama gdje je stao krvavi građanski rat. LF je također oponent službenog Damaska, koji je saveznik Hezbollaha.

Hezbollah se ogradio od ubistva. Lider Sayyed Hassan Nasrallah negirao je da je njegov pokret umiješan u slučaj i optužio one koji za to okrivljuju šiitski pokret za raspirivanje sektaških sukoba.

Najmanje što Hezbollah treba jeste još jedan front dok gotovo sedam mjeseci ratuju protiv Izraela. Oni koji podržavaju Hezbollah nemaju sumnju kome bi sukob libanskih kršćana i šiita odgovorao. Nastavljajući tom logikom ne bi bilo teško zaključiti da bi kršćani, koji su vojno slabiji od Hezbollaha, imali podršku izvana na sve načine.

Stare podjele i novi strahovi

LF ne odustaje od traženja krivca. U saopštenju od utorka kažu da su tri faktora povezana sa Hezbollahom doprinijela ubistvu Sleimana.

„Prvi faktor je zastupljen u prisustvu Hezbollaha u njegovom trenutnom obliku pod izgovorom otpora ili drugog alibija. Ovo nelegitimno prisustvo Hezbollaha dovelo je do paralizacije uloge države i efikasnosti te uloge, što je omogućilo prisustvo naoružanih bandi i oružani haos“, navodi LF. Pored toga, LF krivi Hezbollah za slabu kontrolu državne granice sa Sirijom i na kraju za „kastriranje državnih pravosudnih, sigurnosnih i vojnih institucija kroz zabranu rada u određenim područjima ili na određenim slučajevima ili po bilo kojem pitanju u vezi s bilo kojom osobom koja pripada Osovini prkosa.”

LF-ove optužbe suštinski su skup argumenata koje protiv Hezbollaha neki koriste godinama. Oni tvrde da je Hezbollah, držeći se zvaničnog Teherana i boreći se protiv Izraela, Liban podredio tom cilju, odnosno smjestio ga u kontekst regionalnih kretanja, sukoba Irana i Saudijske Arabije i posebno Irana i Izraela iza kojeg je Zapad. Praktično to je poziv za ukidanje ili reformu Hezbollaha, barem njegovog vojnog krila. Optužbe u slučaju Sleiman su slične optužbama u slučaju Eliasa Hasrounija, još jednog zvaničnika LF-a, koji je nastradao u augustu prošle godine. I tada je LF optužio Hezbollah, ali kontekst je drugačiji jer na granici Libana traje rat gotovo sedam mjeseci.



Oni bliski Hezbollahu imaju drugačiji stav. Oni tvrde da je ta grupa jedina garancija da Liban neće pasti pod kontrolu Izraela, Saudijske Arabije ili Zapada. Vojno prisustvo Izraela na jugu Libana do 2006. godine, kada ih je otuda protjerao Hezbollah, jedan je od glavnih argumenata za tu tvrdnju. Na tim osnovama Hezbollah je našao saveznike i među kršćanima. Pokret Amal je saveznik Hezbollaha i rivalska stranka LF-a.

LF je trenutno vodeća libanska i kršćanska stranka, iako je opozicija. Nasljednik je kršćanske milicije iz građanskog rata, odnosno vojna koalicija je pretvorena u političku. Tokom invazije na Liban 1982. godine, LF-u je podršku pružao Izrael i tada su uspostavljene zloglasne falange koje su izvršile pokolje šiita i Palestinaca. Jake veze LF-a sa stranim faktorom potvrđene su i njihovom sukobom sa kršćanskim generalom i kasnijim predsjednikom Libana Michelom Aounom.

U komplikovanom političkom sistemu kakav je libanski i u društvu u kome su još uvijek rane iz rata žive, slučajevi kao što je ubistvo Sleimana mogu biti uvod u nove sukobe. Očito da sukobi odgovaraju mnogima, najviše onima izvan Libana.

Maronitski patrijarh Beshara al-Rahi pozvao je jučer građane Libana na samokontrolu. „U ovim delikatnim i napetim okolnostima, pozivamo na strpljenje i suzdržanost“, rekao je al-Rahi, i pozvao pravosuđe i vlast da „oštro kazne kriminalce“. Al-Rahi je tako precizno skicirao šta je to što Libanu trenutno treba – brza istraga, kazna za krivce i strpljenje naroda Libana. Upravo to troje je decenijama nedostajalo Libanu i dovelo je do mnogih problema.