Špijunaža i diverzije u Poljskoj kao uvod u gradnju novog zida prema Rusiji i Bjelorusiji

Piše: Armin Sijamić

Prije desetak dana poljske vlasti su saopštile da su izvršile razbijanje i hapšenje ruske špijunske mreže, što je dio serije hapšenja koja traju mjesecima. Šta su to uhapšeni ciljali i koja je uloga Poljske u planovima NATO-a i Evropske unije na istoku Evrope?

Dolazak na vlast Donalda Tuska nije promijenio stav da su Rusija i Bjelorusija prijetnja. Liberal Tusk i koalicioni partneri nemaju dilemu, baš kao ni konzervativci koje su zamijenili na vlasti, da je Rusija prijetnja za Varšavu i čitav Zapad. Iako je na pomenutim izborima pobijedila opcija koja je bliža Berlinu i Evropskoj uniji, politika prema NATO-u i Rusiji nije se promijenila.

http://nap.ba/qpost/318697

Izbori u Poljskoj: Kaczynski protiv Tuska i nova desnica protiv nove ljevice

Piše: Armin SijamićU nedjelju Poljaci idu na parlamentarne izbore koji su važni u euroatlantskom kontekstu, ne samo zbog rezultata i posljedica na tu centralnoevropsku silu u usponu, već i zbog rasprave o političkoj desnici i ljevici, odnosno o

Položaj Poljske je specifičan, jer je uz Litvaniju i Latviju jedina članica EU i NATO-a koja graniči sa Rusijom i Bjelorusijom. Pored toga, Poljska je vojna sila na istočnom krilu NATO-a u vremenu kada se baltičke države (Litvanija, Latvija i Estonija) suočavaju sa Moskvom. Važnost Poljske je porasla od početka ruske agresije na Ukrajinu, jer je postala logistički centar za slanje oružja i druge pomoći u Kijev. Zato su poljski aerodromi i željeznice pod posebnom prismotrom Rusije. Još od ranije, budući da eksklava Kaljiningrad graniči sa Poljskom i da su tamo ozbiljne vojne snage, pod prismotrom Rusije je Redzikowo u kome su nalaze američki presretači raketa.

Mete napada

U pomenutom slučaju Poljska je uhapsila članove ruskog špijunskog lanca. „Trenutno imamo devet optuženih i uhapšenih, koji su direktno umiješani u ime ruskih (obavještajnih) službi u aktima sabotaže u Poljskoj“, rekao je Tusk. „Ovo su državljani Ukrajine, Bjelorusije i Poljske“, sugerišući da su neki možda regrutovani iz kriminalnih krugova. Oni su optuženi za „premlaćivanje, paljevine i pokušaj paljevine“, rekao je Tusk i dodao da se ruske zavjere ne tiču samo Poljske, već i Litvanije, Latvije, a moguće i Švedske. Tusk je naveo pokušaj paljenja tvornice boja u Wroclawu, u zapadnoj Poljskoj, kao i Ikea centra u Litvaniji.

Ruska ambasada u Varšavi je ove optužbe opisala „kao vrste insinuacije u obliku teorija zavjere“.

I proteklih godina Poljska je hapsila ljude pod optužbama za špijuniranje u korist Rusije i sabotaže. Hapšeni su Poljaci, stranci, čak i sportisti. Poljska je u martu prošle godine optužila šest stranih državljana da su pripremali sabotaže i špijunirali za Rusiju. „Dokazi pokazuju da je ova grupa nadgledala željezničke pruge. Njihovi zadaci su uključivali prepoznavanje, praćenje i dokumentovanje transporta oružja u Ukrajinu“, rekao je tada ministar unutrašnjih poslova Mariusz Kaminski. Grupa je imala i zadatak da sprovodi propagandne aktivnosti kako bi poremetila poljsko-ukrajinske odnose i podstakla neprijateljske stavove u Poljskoj prema NATO-u, dodao je.



U tom periodu pronađene su kamere u blizini regionalnog aerodroma Rzeszow-Jasionka, koji je pretvoren u logističko središte za snabdijevanje Ukrajine. Nešto ranije, tužioci su optužili ruskog državljanina, stanovnika Poljske, za špijuniranje za Rusiju između 2015. i 2022. godine, a u martu pretprošle godine uhapšen je službenik matičnog ureda u Varšavi zbog sumnje da je prenio podatke Moskvi. Zatim, Poljska je privela ruskog profesionalnog hokejaša na ledu zbog špijunaže.

Poljska je najavila i hapšenje čovjeka za kojeg se sumnja da je pomagao ruskim obavještajnim službama u pripremi mogućeg napada na ukrajinskog predsjednika Volodimira Zelenskog, kao i osumnjičenog da je sponzorisao martovski napad na Leonida Volkova, prijatelja i saveznika pokojnog opozicionog lidera Alekseja Navaljnog u glavnom gradu Litvanije.

Odgovor Poljske

Interes Rusije za stanje u Poljskoj ne čudi. Jačanje poljske vojske i sve veći otpor Rusiji naveo je Moskvu da obrati pažnju na ovu državu. Bilo bi pogrešno reći da je to rivalstvo počelo sa agresijom na Ukrajinu. Poljska, posebno u vremenima kada je vode sada opozicioni desničari, drži Rusiju odgovornom za decenije patnje tokom Hladnog rata, ali i ranije. Dakle, obračun Rusije i Poljske traje dugo, pojačavajući ili smanjujući svoj intezitet. To je slučaj i sa selom Redzikowo i Kaljiningradom, odakle Washington i Moskva projektuju svoju moć na istoku i sjeveru Evrope.

Od početka agresije na Ukrajinu u Varšavi se plaše direktne vojne konfrontacije sa Rusijom i Bjelorusijom. Nedavno je Varšava predstavila plan za jačanje nadzora protiv bespilotnih letjelica i odbrane kroz sistem fortifikacija i barijera duž granice s Rusijom i Bjelorusijom, tvrdeći da je meta cyber napada, pokušaja podmetanja požara i dovođenja ilegalnih migranata na granice, što vidi kao namjeru destabilizacije EU i NATO-a.

Prethodna vlada izgradila je zid vrijedan 400 miliona dolara na granici s Bjelorusijom kako bi zaustavila priliv migranata koji su počeli dolaziti 2021. godine, nakon što je Minsk otvorio aerodrome za migrante iz Afrike i Azije, a koje kasnije šalje na granicu sa Poljskom i Litvanijom.

Aktuelna vlada se priprema za mogući vojni napad, ulažući više od 2,5 milijardi dolara u nadzor, odvraćanje i odbranu istočne granice kroz sistem poznat kao „Shield-East“ koji će biti završen 2028. godine, a radovi su već počeli. Štit će uključivati „sve vrste utvrđenja, barijera, praćenje vazdušnog prostora na svim nivoima i nadogradnju postojećih sistema“ i biće integrisan sa odbrambenim sistemom zemlje, rekao je ministar odbrane Władysław Kosiniak-Kamysz, naglašavajući da je to najveći program jačanja istočnog krila NATO-a od 1945. godine.



Načelnik štaba vojske, general Wiesław Kukuła rekao je da će sistem obuhvatiti mrežu tornjeva za praćenje i odbranu od dronova, protivtenkovskih barijera, bunkera i skloništa, kao i prostor za potencijalna minska polja, dodajući da im je primarna uloga da odvrate potencijalnog agresora.

Zvaničnici su rekli da će sistem biti dio regionalne odbrambene infrastrukture izgrađene zajedno s Litvanijom, Latvijom i Estonijom. Sredstva daje vlada, jer Poljska troši više od 4% svog BDP-a na odbranu, ali će se tražiti i pomoć od EU jer će tako ojačati i istočnu granicu unije, rekli su.

Tusk je nedavno najavio ponovno uspostavljanje komisije za ispitivanje ruskog uticaja, dok se Varšava bori sa, kako kaže, intenzivnom kampanjom Moskve da destabilizuje zemlju. „Izdao sam nalog o osnivanju komisije za istraživanje uticaja Rusije i Bjelorusije na unutrašnju sigurnost i interese Republike Poljske u periodu 2004-2024, godina“, rekao je Tusk i za šefa komisije imenovao je načelnika vojne kontraobavještajne službe.



Sve veća važnost Poljske

Tuskove poteze neki su protumačili kao dio kampanje za predstojeće izbore za Evropski parlament, odnosno da on želi poslati poruku biračima da nova vlada brine za sigurnost. Međutim, izvjesnije je to da Poljska poduzima ove planove jer je Washington vidi kao jedan od stubova svoje politike na istoku Evrope, posebno u odnosu na Moskvu i Berlin.

Da Washington računa na Poljsku pokazuje i to je da Varšava naručila 500 HIMARS-a, američke vojne avione, tenkove, oružje iz Južne Koreje, izrazila želju da prihvati dio američkog nukelarnog oružja i dobila američke investicije vrijedne milijarde dolara. Washington, opterećen brojnim krizama širom svijeta i željom da se posveti obuzdavanju Kine, već nekoliko godina radi na uspostavljanju nove željezne zavjese u Evropi. U tom distanciranju od Rusije, skandinavske i baltičke države te Poljska i Rumunija imaju centralnu ulogu.

Takva američka politika je kompatibilna sa prethodnom poljskom desničarskom vladom i niko je nije dovodio u pitanje, čak ni republikanci. Tačnije, Donald Trump je radio da Poljsku ojača vojno, energetski, privredno i na svaki drugi način. Garancija da će se te veze zadržati je i skorašnja posjeta Trumpu poljskog konzervativnog predsjednika Andrzeja Dude.



Pitanje da li će Tusk i njegova koalicija nastaviti ovim putem dijelom je i otklonjena najavama da će se zemlja dodatno braniti od uticaja Rusije. To nužno znači jačanje vojske, obavještajnih službi i shodno tome porasta poljskog uticaja na istoku Evrope. Koliko daleko će u tome ići Tusk, koji je blizak Berlinu i Briselu, zavisiće i od rezultata izbora za Evropski parlament. Opoziciona Pravo i pravda, nakon dobrog rezultata na nedavnim lokalnim izborima, Tusku snažno prijeti jasnom politikom posebno kada se radi o Washingtonu, Moskvi, Berlinu, Briselu i Kijevu.